GMworld

Maraqlı qədim ənənələrdən biri də Bolqar və Balkan mədəniyyətinə məxsus Marteniçkadır. Bahar ənənəsi simvolu hesab olunan Marteniçka – qırmızı və ağ saplarla hazırlanmış qolbaqlar martın əvvəlindən taxılmağa başlanılır. Qolbağın təbiətin canlanması, sağlamlığı, xoşbətliyi və uğuru gətirməsinə inanılır.

         Təbiət təqviminə görə, leyləklərin fevralın sonunda köçə yola düşdüyü məlumdur. Leyləklərin köçə getməsi yazın gəlişinin əlaməti hesab olunur. Mart ayında qırmızı və ağ saplarla hazırlanmış bu bilərziklər və bəzəklər xeyir, sağlamlıq, bolluq diləkləri ilə biləklərə bağlanır və mart ayı boyunca biləklərdə qalır.

         Mart ayında ilin ilk leyləyi və ya qaranquşu görünəndə Marteniçkanı biləklərindən çıxarıb bar verən ağaca bağlayırlar. Mart ayında leylək görünsə, marteniçka geyinərkən edilən arzuların gerçəkləşəcəyinə inanılır.

         Bolqar folklorunda Marteniçka haqqında müxtəlif əfsanələr var. Onlardan biri də Baba Martadır. Bolqarlar inanırlar ki, martın 1-dən Baba Marta (Marta Nənə) günləri başlayır. Ata Marta – Nənə Marta bu günə qədər qorunub saxlanılan ən maraqlı ənənələrdən biridir. Bu bəzək əşyaları meyvə ağaclarına, evlərə və ev heyvanlarına da yapışdırılır. Bununla da yeni kənd təsərrüfatı ilinin bərəkətli və məhsuldar olması arzulanır.

İlk martenitsalar başqa zərgərlik və detallardan istifadə edilmədən yalnız qırmızı və ağ saplardan hazırlanmış və pis gözdən qorunmaq üçün insanlara və heyvanlara taxılmışdır. Bəzi bölgələrdə qızıl və ya gümüş sikkələr xəstəliklərdən qorunmaq simvolu kimi istifadə edilən bu burulmuş qırmızı-ağ ipə bağlanırdı.

Zaman keçdikcə sadə formada qırmızı və ağ yundan hazırlanan Martenitsalara qotaz, top, insan kimi müxtəlif formalar verilməyə başlanıldı. Martenitsaların tarixində ən əhəmiyyətli yerə sahib olan formalar isə “Pijo və Penda” kimi tanınan qırmızı və ağ simdən hazırlanmış kuklalardır.

Martenitsalarda istifadə olunan ağ rəng uzun ömrü, qırmızı rəng isə sağlık və gücü təmsil edir. Ənənəyə görə, marteniçkaları hazır şəkildə almaq olmaz. Balkan coğrafiyasında hər kəs 1 Martda bir-birinə marteniçka hədiyyə edir. Marteniçkanı hazırlamaq olduqca asandır, qırmızı və ağ iplərin olması kifayətdir. Marteniçkanı arzu tutaraq biləyinizə taxın, xoşbəxtlik və şans gətirməsini diləyin və ya sevdiyiniz birinə hədiyyə edin…