Avropa Kredit Transfer Sistemi (AKTS-ECTS) – təhsil proqramı ilə müəyyən olunmuş kompetensiyalara nail olmaq üçün tələbənin iş yükünü və təhsilalma istiqamətini müəyyənləşdirən sistemdir. Bu sistem, həmçinin tələbələrin mobilliyini təmin edir və təhsil proqramlarının dövlətlərarası müqayisəsi və tanınması prosedurlarını asanlaşdırır;
AKTS Avropa İttifaqının ali təhsil müəssisələrində tələbələrin akademik fəaliyyətini ölçmək, müqayisə etmək və digər universitetlərdə tanınmasını təmin etmək üçün hazırlanmış kredit sistemidir.
Bu sistem Avropa Boloniya Prosesi çərçivəsində yaradılmışdır və əsas məqsədi müxtəlif ali təhsil müəssisələrində keçirilən dərslərin ekvivalentliyini müəyyən edərək tələbələrə daha çox mobillik imkanı təqdim etməkdir.
AKTS-nin əsas prinsipləri
AKTS sisteminin işləmə prinsipi tələbənin akademik iş yükünə əsaslanır və aşağıdakı əsas xüsusiyyətlərə malikdir:
✅ İş yükünə əsaslanan kreditlər – Kreditlər təkcə dərs saatlarına görə deyil, həm də tələbənin sərf etdiyi ümumi akademik fəaliyyət əsasında hesablanır (dərs saatları, seminarlar, laboratoriya işləri, fərdi oxu, layihə və s.).
✅ Standart kredit həcmi – Tam akademik il üçün tələbəyə 60 AKTS krediti verilir. Bu isə təxminən 1500-1800 saat iş yükünə bərabərdir.
✅ Bütün səviyyələrdə tətbiq olunur – AKTS bakalavr, magistratura və doktorantura pillələrində tətbiq edilir.
✅ Beynəlxalq tanınma – AKTS tələbələrin kreditlərini digər universitetlərdə və ya ölkələrdə tanıtmasına kömək edir.
AKTS-nin tətbiqi və kredit hesablanması
AKTS-nin əsas tətbiqi tələbələrin iş yükünü həftəlik və illik ölçməyə əsaslanır.
📌 AKTS üzrə kredit bölgüsü:
| Təhsil səviyyəsi | AKTS krediti |
|---|---|
| Bakalavr dərəcəsi | 180-240 AKTS (3-4 il) |
| Magistr dərəcəsi | 60-120 AKTS (1-2 il) |
| Doktorantura dərəcəsi | AKTS tətbiqi ölkədən asılıdır |
- 1 AKTS krediti 25-30 saat tələbənin sərf etdiyi ümumi iş yükünə bərabərdir.
- 1 semestrdə tələbə adətən 30 AKTS, tam akademik ildə isə 60 AKTS toplayır.
AKTS və Qiymətləndirmə Sistemi
AKTS sistemində tələbələrin nailiyyətlərini qiymətləndirmək üçün standartlaşdırılmış bal sistemi mövcuddur. Bu, fərqli ölkələrdə və universitetlərdə tələbələrin nəticələrinin tanınmasını asanlaşdırır.
📌 AKTS Qiymətləndirmə Cədvəli
| AKTS balı | Ənənəvi qiymət | Təxminən faiz göstəricisi |
| A | Əla | 90-100% |
| B | Çox Yaxşı | 80-89% |
| C | Yaxşı | 70-79% |
| D | Orta | 60-69% |
| E | Keçid balı | 50-59% |
| FX | Uğursuz (imtahana yenidən girmək olar) | 40-49% |
| F | Uğursuz (təkrar oxumaq lazımdır) | 0-39% |
FX və F qiymətləri tələbənin fəndən keçmədiyini göstərir və yenidən imtahan verməsi və ya kursu təkrarlaması tələb olunur.
AKTS və Erasmus+ proqramı
AKTS, Erasmus+ və digər beynəlxalq mübadilə proqramlarında mühüm rol oynayır. Bu sistem vasitəsilə tələbələr bir və ya iki semestr müddətində xaricdə təhsil aldıqda onların topladıqları kreditlər doğma universitetlərində tanınır.
AKTS transkript sənədində tələbənin topladığı kreditlər və qiymətlər göstərilir ki, bu da tələbənin diplomuna əlavə edilir.
AKTS-nin üstünlükləri
💡 Beynəlxalq tanınma – Avropa universitetləri arasında təhsilin harmonizasiyasını təmin edir.
💡 Akademik mobillik – Tələbələr fərqli universitetlərdə təhsil alıb kreditlərini köçürə bilirlər.
💡 Təhsilin şəffaflığı – Kreditlərin və qiymətlərin vahid sistem üzrə hesablanmasını təmin edir.
💡 İş yükünə əsaslanan qiymətləndirmə – Fənnin çətinliyi yalnız saatla deyil, ümumi akademik yük əsasında dəyərləndirilir.
AKTS və Boloniya Prosesi
AKTS, Boloniya Prosesi çərçivəsində Avropa ali təhsil məkanında vahid sistem yaratmaq üçün qəbul edilib. Boloniya Prosesi sayəsində:
✅ Avropada bakalavr və magistr proqramları standartlaşdırılıb. ✅ Ali təhsil müəssisələri arasında qarşılıqlı tanınma və tələbə mübadiləsi asanlaşdırılıb. ✅ Təhsilin keyfiyyətinə nəzarət və şəffaflıq artırılıb.
AKTS Transkript və Diplom Əlavəsi
Tələbələr universiteti bitirdikdən sonra AKTS transkriptini və Diplom Əlavəsini (Diploma Supplement) alırlar. Bu sənədlərdə: 📌 Tədris olunan fənlər və onların AKTS kreditləri, 📌 Toplanan ballar və qiymətlər, 📌 Ümumi akademik nəticələr qeyd edilir.
Bu sənədin olması məzunlara başqa ölkələrdə təhsillərini davam etdirmək və ya iş tapmaq üçün böyük üstünlük verir.
AKTS-nin tətbiq olunduğu ölkələr
AKTS əsasən Avropa İttifaqı ölkələrində tətbiq olunur, lakin aşağıdakı regionlarda da geniş istifadə edilir: ✅ Türkiyə (YÖK – Türkiyə ali təhsil şurası AKTS-nin tətbiqini rəsmi olaraq təsdiqləyib)
✅ Azərbaycan (Boloniya prosesinə qoşulub və AKTS kredit sistemi rəsmi olaraq tətbiq edilir)
✅ Gürcüstan, Rusiya, Ukrayna, Qazaxıstan və digər MDB ölkələri
✅ Bəzi Asiya və Latın Amerikası ölkələri
Avropa Kredit Transfer Sistemi (AKTS – ECTS) Avropa ali təhsil sisteminin əsas hissələrindən biridir. Bu sistem tələbələrə beynəlxalq səviyyədə tanınan təhsil almaq, mübadilə proqramlarında iştirak etmək və diplomlarının tanınmasını təmin etmək üçün geniş imkanlar yaradır.
GM
Yorum bırakın